Συνέντευξη στον Πέτρο Πετρόπουλο

Θετικές χαρακτηρίζει τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, παρά τις υφεσιακές πιέσεις στην Ευρωζώνη, η Πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (EBEA) κ. Σοφία Κουνενάκη – Εφραίμογλου*, σε αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στα «Π». Την ίδια στιγμή, όμως, διευκρινίζει ότι δεν θα πρέπει να εφησυχάσουμε και τονίζει με νόημα ότι είναι επιβεβλημένος ο μετασχηματισμός του παραγωγικού μοντέλου της χώρας.

Η κ.Κουνενάκη μιλάει μεταξύ άλλων για τις παρεμβάσεις και δράσεις του ΕΒΕΑ, που αποσκοπούν στην εξωστρέφεια και την καινοτομία, την ακρίβεια στην αγορά που πλήττει τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες αλλά και το ποιες θα πρέπει να είναι οι ενέργειες αντιμετώπισής της, την ανάγκη στήριξης των μικρομεσαίων και οικογενειακών επιχειρήσεων, την πρόκληση της αντιμετώπισης του «brain drain», δηλαδή της διαρροής ανθρώπινου κεφαλαίου στο εξωτερικό, που οδηγεί σε έλλειψη εξειδικευμένων στελεχών, καθώς και για τη νεοφυή και γυναικεία επιχειρηματικότητα. Τέλος, απαντάει σε ερώτημά μας σχετικά με τη διεξαγωγή εκλογών νέου Δ.Σ. στο ΕΒΕΑ, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν τον προσεχή Δεκέμβριο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η κ.Κουνενάκη είναι η πρώτη γυναίκα και «σιδηρά Κυρία» στο τιμόνι του ΕΒΕΑ, μετά την απώλεια του αείμνηστου Προέδρου Κωνσταντίνου Μίχαλου και την προεδρία του Γιάννη Μπρατάκου. Η ίδια σήμερα είναι, μεταξύ άλλων, Πρόεδρος του Εθνικού Επιμελητηριακού Δικτύου Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών (ΕΕΔΕΓΕ) και Εκτελεστική Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού.

- Κυρία Πρόεδρε, ηγείστε ενός ιδιαίτερα σημαντικού φορέα για την ελληνική Οικονομία -και όχι μόνο- που έχει ιστορία πάνω από 100 χρόνια. Μπορείτε να μας παραθέσετε συνοπτικά ποιες είναι οι ουσιαστικές παρεμβάσεις, στις οποίες έχει προβεί το τελευταίο διάστημα το Εμπορικό & Βιομηχανικό Επιμελητήριο υπέρ των επιχειρήσεων - μελών του;

Στο ΕΒΕΑ έχουμε αναδείξει ως κεντρική μας προτεραιότητα την υποστήριξη, την ενδυνάμωση, αλλά και την έμπνευση και την κινητοποίηση των μελών μας -και ιδιαίτερα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων- ώστε να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις και τις ευκαιρίες της σύγχρονης οικονομίας.

Σημείο αναφοράς σε αυτή την προσπάθεια είναι η ενίσχυση της εξωστρέφειας. Το τελευταίο διάστημα, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας, έχουμε οργανώσει δεκάδες δράσεις ενημέρωσης και δικτύωσης, έχουμε υποστηρίξει τη συμμετοχή των μελών μας σε επιχειρηματικές αποστολές και διεθνείς εκθέσεις, έχουμε υπογράψει μνημόνια συνεργασίας με ξένα Επιμελητήρια, φορείς καινοτομίας κ.ά. Παράλληλα, παρέχουμε χρήσιμες συμβουλευτικές υπηρεσίες για τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό των ΜμΕ, συνεχίζουμε τις δράσεις μας για την ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας, στηρίζουμε την νεοφυή επιχειρηματικότητα, μέσω της Θερμοκοιτίδας Νεοφυών Επιχειρήσεων του ΕΒΕΑ, που φέτος συμπληρώνει 10 χρόνια λειτουργίας. Δίνουμε, επίσης, έμφαση στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, υλοποιώντας προγράμματα κατάρτισης σε συνεργασία με την ΔΥΠΑ, αλλά και εργαστήρια εκπαίδευσης των επιχειρήσεων, σε θέματα δεξιοτήτων. Παραμένουμε, τέλος, αξιόπιστος συνομιλητής της Πολιτείας για την προώθηση μεταρρυθμίσεων και παρεμβάσεων που βελτιώνουν το επιχειρηματικό περιβάλλον.

Για το προσεχές διάστημα έχουμε σχεδιάσει μια σειρά από νέες δράσεις, όπως είναι η διεξαγωγή τριμηνιαίας πρωτογενούς έρευνας για την αποτύπωση του «σφυγμού» του ελληνικού επιχειρείν, η έκδοση οδηγού καλών πρακτικών διακυβέρνησης για οικογενειακές επιχειρήσεις, η δημιουργία helpdesk για τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης, η δημιουργία δομής μικροπιστώσεων ύψους ως 25.000 ευρώ, καθώς και ένας κύκλος ενημερωτικών εργαστηρίων, σε συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού της Κυβέρνησης, για τις τάσεις που διαμορφώνονται σε κάθε κλάδο.

«Το ΕΒΕΑ υπηρετεί διαχρονικά την οικονομική, αλλά και κοινωνική ανάπτυξη του τόπου. Σήμερα επιδιώκουμε την καινοτομία και την εσωστρέφεια»

- Πέρα από τον κομβικό ρόλο που επιτελεί το ΕΒΕΑ στην Οικονομία και το επιχειρείν, ποια είναι η συμβολή του υπέρ της ελληνικής κοινωνίας γενικότερα;

Το ΕΒΕΑ συμπληρώνει φέτος 105 έτη λειτουργίας, στα οποία δεν έχει πάψει να υπηρετεί την οικονομική, αλλά και κοινωνική ανάπτυξη του τόπου. Είναι ένας φορέας που λειτουργεί διαχρονικά με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, που συμπορεύεται με την εποχή του, που κατανοεί και ανταποκρίνεται σε σύγχρονες τάσεις και ανάγκες, τόσο στο πεδίο της επιχειρηματικότητας όσο και σε αυτό της κοινωνίας.

Αυτό το ρόλο θέλουμε να διατηρήσουμε και να ενισχύσουμε σήμερα. Θέλουμε να είμαστε ένα Επιμελητήριο δραστήριο, καινοτόμο και χρήσιμο, τόσο για τα μέλη μας, όσο και για τον τόπο: υποστηρίζοντας τις επιχειρήσεις που καινοτομούν, επενδύουν, σχεδιάζουν στρατηγικές εξωστρέφειας αλλά και προωθώντας μια σύγχρονη επιχειρηματική κουλτούρα, στηριγμένη στις αρχές της βιωσιμότητας, της υπευθυνότητας, της διαφάνειας. Μια κουλτούρα που ταυτίζει την επιχειρηματική επιτυχία με τη δημιουργία αξίας για το σύνολο της κοινωνίας.

«Για την αντιμετώπιση της ακρίβειας δεν υπάρχουν εύκολες και γρήγορες λύσεις. Στην Ελλάδα αυτό σχετίζεται και με διαχρονικά δομικά προβλήματα της οικονομίας και της αγοράς»

- Ένα από τα μεγάλα προβλήματα που πλήττει τους Έλληνες πολίτες, και ιδιαίτερα τους πιο ευάλωτους, είναι η ακρίβεια σε πολλά προϊόντα και αγαθά. Πέρα από τις κυβερνητικές παρεμβάσεις, επί το πλείστον μέσω του υπουργείου ανάπτυξης, ποια άλλα μέτρα πιστεύετε ότι θα πρέπει να ληφθούν για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα και να αυξηθεί η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών;

Η ακρίβεια είναι, πράγματι, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που απασχολούν σήμερα την ελληνική κοινωνία. Βεβαίως δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο, αλλά διεθνές, αφού όλες οι χώρες, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό αντιμετωπίζουν κύματα ακρίβειας. Θεωρώ ότι το μείγμα παρεμβάσεων που έχει εφαρμοστεί μέχρι τώρα από την κυβέρνηση, είναι στη σωστή κατεύθυνση.

Η αλήθεια είναι, όμως, ότι στο θέμα αυτό δεν υπάρχουν εύκολες και γρήγορες λύσεις. Μπορεί σε μεγάλο βαθμό η ακρίβεια να είναι φαινόμενο εισαγόμενο, ωστόσο σχετίζεται και με διαχρονικά δομικά προβλήματα της οικονομίας και της αγοράς. Η Ελλάδα διαθέτει ασθενή παραγωγική βάση και μεγάλη εξάρτηση από τις εισαγωγές ενέργειας. Αυτή είναι η πραγματικότητα και δεν μπορεί να αλλάξει από τη μια μέρα στην άλλη.

Για να υπάρξει βελτίωση απαιτείται σχέδιο, σωστές προτεραιότητες, συνέχεια και συνέπεια. Βασικό ζητούμενο είναι η ενίσχυση της παραγωγικής βάσης της χώρας μας, ώστε να παράγει και να εξάγει περισσότερα προϊόντα και υπηρεσίες. Ταυτόχρονα, βεβαίως, είναι απαραίτητο να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός, η διαφάνεια και ο έλεγχος στη λειτουργία των αγορών. Τα μέτρα που έλαβε πρόσφατα η κυβέρνηση είναι θετικά, ωστόσο θα πρέπει και η αγορά να συμβάλει στο βαθμό που της αναλογεί, λειτουργώντας με λογικά περιθώρια κέρδους.

«Θετικές οι προοπτικές για την ελληνική οικονομία, ωστόσο δεν πρέπει να εφησυχάζουυμε»

- Η οικονομική ύφεση πλήττει διάφορες χώρες της Ευρωζώνης, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Γερμανία. Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την πορεία της Ελληνικής Οικονομίας;

Παρά τις υφεσιακές πιέσεις στην ευρωζώνη, οι προοπτικές για την ελληνική οικονομία παραμένουν θετικές. Το ΑΕΠ της χώρας αναμένεται ότι θα αυξηθεί και φέτος με ρυθμούς ταχύτερους από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με ταυτόχρονη μείωση της ανεργίας, αύξηση των επενδύσεων και των εξαγωγών και επιστροφή σε δημοσιονομικά πλεονάσματα. Η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων, συνολικού ύψους άνω των 90 δισεκατομμυρίων ευρώ, που θα εισρεύσουν στην ελληνική οικονομία την περίοδο 2021 – 2027, από το Ταμείο Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ, το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης και το πρόγραμμα Αγροτικής Πολιτικής θα είναι κινητήριος δύναμη της ανάπτυξης, λειτουργώντας ως ανάχωμα στις πιέσεις των υψηλών επιτοκίων. Η εμπιστοσύνη του επιχειρηματικού κόσμου στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας αυξάνεται σταθερά, οδηγώντας στην ανάληψη νέων πρωτοβουλιών – κάτι που επιβεβαιώνεται και από την νέα επιτάχυνση του ρυθμού δημιουργίας νέων επιχειρήσεων το 2023, με βάση τα στοιχεία του ΓΕΜΗ στο ΕΒΕΑ.

Ωστόσο, το θετικό κλίμα δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε εφησυχασμό. Αφενός, γιατί κινούμαστε σε ένα διεθνές περιβάλλον υψηλής αβεβαιότητας. Αφετέρου, γιατί ζητούμενο δεν είναι να έχουμε μια πρόσκαιρη μεγέθυνση του ΑΕΠ. Είναι ο μετασχηματισμός του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, ώστε η ανάπτυξη να είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμη και ανθεκτική. Αυτό το πρόταγμα οφείλει να κατευθύνει τόσο την Πολιτεία, όσο και τις επιχειρήσεις. Χρειάζεται να αξιοποιήσουμε σωστά τους διαθέσιμους πόρους, ώστε να προωθήσουμε ποιοτικές επενδύσεις σε υποδομές, σε νέες τεχνολογίες και μεθόδους παραγωγής, αλλά και σε σύγχρονες δεξιότητες. Χρειάζεται να συνεχιστούν τα βήματα βελτίωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, με παρεμβάσεις που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών, ευνοούν την καινοτομία, υποστηρίζουν τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας.

«Η γυναικεία επιχειρηματικότητα τείνει να επικεντρώνεται σε δραστηριότητες με χαμηλή προστιθέμενη αξία και περιορισμένες προοπτικές δυναμικής ανάπτυξης»

- Διοργανώσατε μέσα στο Δεκέμβριο το 2ο Διεθνές Φόρουμ για τη Γυναικεία Επιχειρηματικότητα. Ως μία δυναμική και καταξιωμένη γυναίκα που πρωταγωνιστεί στο χώρο των επιχειρήσεων, μέσα σε ένα ανδροκρατούμενο εργασιακό περιβάλλον, θεωρείτε ότι οι γυναίκες έχουν αρχίσει να διεκδικούν πλέον τη θέση που τους ανήκει στο επιχειρείν; Υπάρχει βελτίωση σε σχέση με το παρελθόν;

Αναμφίβολα έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου, ωστόσο απέχουμε αρκετά ακόμα από το επιθυμητό. Η Ελλάδα με ποσοστό 37%, κατατάσσεται στην υψηλότερη θέση στην Ευρώπη ως προς τη συμμετοχή των γυναικών στο επιχειρείν. Όμως, η γυναικεία επιχειρηματικότητα τείνει να επικεντρώνεται σε δραστηριότητες με χαμηλή προστιθέμενη αξία και περιορισμένες προοπτικές δυναμικής ανάπτυξης. Αν και δυνητικά η γυναικεία προσφορά μέσω της επιχειρηματικότητας είναι τουλάχιστον ισότιμη με εκείνη των ανδρών, βλέπουμε ότι υπάρχει ακόμη στις γυναίκες ανεκμετάλλευτος δυναμισμός.

Ως ΕΒΕΑ, σε συνεργασία με το ΕΕΔΕΓΕ, εργαζόμαστε συστηματικά για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Μέσω της Θερμοκοιτίδας μας, υλοποιούμε ειδικά προγράμματα που απευθύνονται σε γυναικείες ομάδες και start-ups. Επίσης, παρέχουμε προγράμματα κατάρτισης σε θέματα επιχειρηματικότητας και ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων στο πλαίσιο της συμμετοχής μας στο Κέντρο Καινοτομίας για τις Γυναίκες. Στο επόμενο διάστημα σκοπεύουμε να προχωρήσουμε στη διενέργεια μεγάλης πανελλαδικής έρευνας για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα, σε συνεργασία με την Microsoft, η οποία θα λειτουργήσει ως πυξίδα για το σχεδιασμό των επόμενων πρωτοβουλιών μας.

«Να δημιουργήσουμε στενότερους δεσμούς ανάμεσα στη γνώση που παράγεται στα πανεπιστήμια και στα ερευνητικά κέντρα και τον κόσμο της παραγωγής»

- Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι επιχειρήσεις είναι η εξεύρεση εξειδικευμένων στελεχών, εξαιτίας και του «brain drain», με τη φυγή πολλών μορφωμένων νέων ανθρώπων στο εξωτερικό. Με ποιες ενέργειες προσπαθείτε να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα;

Η αντιμετώπιση της διαρροής ανθρώπινου κεφαλαίου -του λεγόμενου brain drain- είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις, που πρέπει να κερδίσει η Ελλάδα στα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, κατά τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας πάνω από 590.000 άνθρωποι – στην πλειονότητά τους, κάτοχοι πτυχίων και μεταπτυχιακών τίτλων, επιστήμονες, στελέχη υψηλής εξειδίκευσης – εγκατέλειψαν τη χώρα, αναζητώντας ευκαιρίες σταδιοδρομίας στο εξωτερικό.

Η φυγή αυτή αν και συσχετίστηκε με την οικονομική κρίση, είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα και των διαρθρωτικών αδυναμιών της ελληνικής οικονομίας. Είναι απότοκο ενός παραγωγικού μοντέλου, το οποίο δεν δημιουργεί και δεν υποστηρίζει ποιοτικές, καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, με υψηλή εξειδίκευση.Το κλειδί για να σταματήσουμε τη διαρροή και να προσελκύσουμε υψηλού επιπέδου ανθρώπινου δυναμικού, είναι η οικοδόμηση μιας οικονομίας που παράγει και καινοτομεί και προσφέρει όχι μόνο περισσότερες, αλλά και καλύτερες θέσεις εργασίας.

Χρειάζεται, επομένως, να στηρίξουμε επενδύσεις που επιταχύνουν την παραγωγική αναβάθμιση των επιχειρήσεων και της οικονομίας, να δημιουργήσουμε στενότερους δεσμούς ανάμεσα στη γνώση που παράγεται στα πανεπιστήμια και στα ερευνητικά κέντρα και τον κόσμο της παραγωγής, αλλά και να ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο το οικοσύστημα νεοφυούς επιχειρηματικότητας.

Το ΕΒΕΑ συμμετέχει ενεργά σε αυτή την προσπάθεια, καθώς ήταν το πρώτο Επιμελητήριο στην Ελλάδα και την Ευρώπη που δημιούργησε Θερμοκοιτίδα Νεοφυών Επιχειρήσεων.Παράλληλα, βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με τα γραφεία διασύνδεσης των πανεπιστημίων, για τη γεφύρωση του ακαδημαϊκού κόσμου με τον κόσμο της αγοράς και την αντιστροφή του brain drain.



«Μέχρι τα τέλη του καλοκαιριού θα αποφασίσουμε δημοκρατικά ποια ή ποιος θα ηγηθεί του συνδυασμού στις ερχόμενες εκλογές, διεκδικώντας τη θέση του Προέδρου»

- Αν και αναλάβατε το τιμόνι του ΕΒΕΑ σε μια δύσκολη συγκυρία, μετά την απώλεια του προκατόχου σας, αείμνηστου Προέδρου Κωνσταντίνου Μίχαλου και την προεδρία του Γιάννη Μπρατάκου επιδιώξατε και πετύχατε την αναβάθμιση της λειτουργίας του Επιμελητηρίου, μέσα από πολλές εξωστρεφείς δράσεις. Προτίθεστε να διεκδικήσετε εκ νέου την Προεδρία στις εκλογές που θα γίνουν τον Δεκέμβριο του 2024;

Οι εκλογές πράγματι θα γίνουν τον προσεχή Δεκέμβριο και μέχρι τότε στο ΕΒΕΑ συνεχίζουμε να εστιάζουμε στο έργο μας. Έχουμε προγραμματίσει ένα μεγάλο αριθμό νέων δράσεων και πρωτοβουλιών, για να στηρίξουμε τις επιχειρήσεις – μέλη μας, στην προσπάθειά τους για εξωστρεφή ανάπτυξη.

Ο συνδυασμός Επιχειρηματική Ανάπτυξη, που ίδρυσε ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Μίχαλος – και διαθέτει αυτή τη στιγμή την απόλυτη πλειοψηφία στο Δ.Σ. του ΕΒΕΑ – λειτουργεί πάντα δημοκρατικά. Με την ίδια πυξίδα θα πορευθούμε και σε αυτή την περίπτωση. Όταν θα έρθει η ώρα, την οποία τοποθετώ μέχρι τα τέλη του καλοκαιριού, θα αποφασίσουμε δημοκρατικά ποια ή ποιος θα ηγηθεί του συνδυασμού στις ερχόμενες εκλογές, διεκδικώντας τη θέση του Προέδρου. 

* Η Σοφία Κουνενάκη - Εφραίμογλου είναι Πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (EBEA), Πρόεδρος του Εθνικού Επιμελητηριακού Δικτύου Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών (ΕΕΔΕΓΕ) και Εκτελεστική Αντιπρόεδρος Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού. Παράλληλα έχει διαδραματίσει μία σημαντική πορεία στο χώρο των επιχειρήσεων τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό. Επιπλέον, δίδαξε επί σειρά ετών στα Τμήματα Λογιστικής, Διοίκησης Επιχειρήσεων, καθώς και Πληροφορικής του Α.Ε.Ι Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Είναι κάτοχος πανεπιστημιακών πτυχίων και μεταπτυχιακών τίτλων στη Φιλοσοφία, τη Διοίκηση Επιχειρήσεων και τον Προγραμματισμό Η/Υ. Διαβάστε το πλήρες βιογραφικό της κ.Κουνενάκη – Εφραίμογλου στο σύνδεσμο ΙΜΕ - CV