Τον Μάϊο του 2023, στη Σεβίλλη της Ισπανίας απονεμήθηκαν τα αρχιτεκτονικά βραβεία HERSUS υπό την αιγίδα της UNESCO. Πρόκειται για βραβεία που αφορούν μελέτες και προτάσεις για τη διατήρηση και αποκατάσταση της αρχιτεκτονικής πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης.

Το σημαντικό βραβείο FINALIST στην κατηγορία Education-Students στον Διαγωνισμό HERSUS Prize on Modern Built Heritage έλαβαν οι αρχιτεκτόνισσες - μηχανικοί Δανάη Γείτων και Παρθενόπη -Χάρις Σεισάκη, για τη διπλωματική τους εργασία «Πρόταση Αναβίωσης του Οικισμού Ετιά – Proposal for the Revival of th eEtia Settlement».

Η απονομή του συγκεκριμένου βραβείου αποτελεί σημαντική διάκριση και για την Περιφέρεια Κρήτης, γιατί σηματοδοτεί την τοποθέτηση ενός εντελώς εγκαταλελειμμένου ορεινού Ενετικού οικισμού στις περιοχές του ευρωπαϊκού αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος.

Η πρωτότυπη έρευνα των δύο νέων Αρχιτεκτόνων είναι μια σημαντική συμβολή στο αρχιτεκτονικό μέλλον της αποκατάστασης της πολιτιστικής κληρονομιάς και στην ανάδειξη του αρχιτεκτονικού και ιστορικού πλούτου.

Οι δύο αρχιτεκτόνισσες Δανάη Γείτων και Παρθενόπη-Χάρις Σεισάκη ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους στο Πολυτεχνείο Κρήτης και ο επίσημος τίτλος της διπλωματικής τους εργασίας είναι «Πρόταση αναβίωσης του οικισμού Ετιά - Επαναπροσδιορίζοντας την κατοίκηση της υπαίθρου» με επιβλέποντα καθηγητή τον αρχιτέκτονα κ. Δημήτρη Τσακαλάκη, ο οποίος τις στήριξε σε όλη αυτή την προσπάθεια.

 Πρωτογενής έρευνα για ένα χρόνο

Η μελέτη για την Πρόταση Αναβίωσης του Ενετικού Οικισμού Ετιά διήρκεσε ένα χρόνο, με επιτόπια πρωτογενή έρευνα των δύο ερευνητριών, αποτύπωση του οικισμού με δικά τους εργαλεία, πρωτότυπη δημιουργία αρχιτεκτονικών σχεδίων, καταγραφή προφορικής ιστορίας με συνεντεύξεις παλιών κατοίκων του οικισμού και με τη συμμετοχή κατοίκων γειτονικών Κοινοτήτων.

Η αρχιτεκτονική πρόταση για την Ετιά Λασιθίου εκτίθεται στο Πανεπιστήμιο της Σεβίλλης στην έκθεση που φιλοξενεί η Σχολή Αρχιτεκτονικής, στο πλαίσιο της Έδρας της UNESCO για την δομημένη αστική κληρονομιά στην ψηφιακή εποχή–CREhAR (Δημιουργική Έρευνα και Εκπαίδευση για την Αξιολόγηση και Αναγέννηση της Κληρονομιάς).

Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 11 Μαΐου στη Σεβίλλη, ενώ την ίδια μέρα έλαβε χώρα και η τελετή απονομής των βραβείων.

Οι βραβευμένοι αρχιτέκτονες από όλη την Ευρώπη που έδωσαν το παρόν και τίμησαν τις χώρες τους, συναντήθηκαν, συνομίλησαν και αντάλλαξαν απόψειςμε τους εκπροσώπους της UNESCO καθώς και με τους πανεπιστημιακούς – μέλη της διεθνούς κριτικής επιτροπής.

Στην τελετή απονομής παρευρέθηκε η Δανάη Γείτων όπου έλαβε το βραβείο FINALIST εκ μέρους και των δύο ερευνητριών.

Η Έκθεση με τα βραβευμένα έργα θα ταξιδέψει στις Αρχιτεκτονικές Σχολές της Θεσσαλονίκης, του Βελιγραδίου, της Λευκωσίας και της Βενετίας.

Σημειώνεται ότι μέρος της μελέτης έχει δημοσιευθεί στο Πολυτεχνείο Κρήτης στο σύνδεσμο https://dias.library.tuc.gr/view/94235

Βιογραφικά στοιχεία

Η Δανάη Γείτων τέλειωσε το Γενικό Λύκειο Δροσιάς καιη Παρθενόπη Σεισάκη το Λύκειο Καλλιθέας. Οι δύο τους συναντήθηκαν στο πλαίσιο των αρχιτεκτονικών τους σπουδών στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου Κρήτης, όπου και συνεργάστηκαν στην ερευνητική και διπλωματική τους εργασία, έχοντας κοινό επιστημονικό ενδιαφέρον την προστασία και αποκατάσταση της νεότερης πολιτιστικής κληρονομιάς, με βιώσιμες πρακτικές.

Οι διακρίσεις και η ομοφοβία σε βάρος των ατόμων που προσδιορίζονται ως ομοφυλόφυλα ή αμφιφυλόφυλα υφίστανται ακόμη και σήμερα, επισημαίνει με άρθρο - παρέμβασή της στα «Π» η εγκληματολόγος Έλενα Συρμαλή. Η κ.Συρμαλή υπογραμμίζει ότι όλοι μαζί οφείλουμε -και πρώτη η ελληνική πολιτεία- να καταπολεμήσουμε τον στιγματισμό και να οικοδομήσουμε ένα τείχος προστασίας για όλα τα άτομα που βιώνουν στην καθημερινότητά τους διακρίσεις λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού. Διακρίσεις, οι οποίες σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες, μπορούν να οδηγήσουν ακόμη και σε εγκλήματα μίσους, όπως συνέβη στις ΗΠΑ το 1998 . Ακολουθεί το πολύ ενδιαφέρον άρθρο:

Γράφει η Έλενα Συρμαλή*

Φαινόμενα όπως αυτό της ομοφοβίας, της τρανσφοβίας και της αμφιφοβίας είναι υπαρκτά ακόμη και σήμερα.

Το μίσος, η αποστροφή ή και η απέχθεια πολλών ατόμων απέναντι στην LGBTQI+ κοινότητα, αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά των φαινομένων αυτών, τα οποία υφίστανται σε όλα τα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα.

Η ομοφοβία εκδηλώνεται μέσω λεκτικής, σωματικής, συναισθηματικής και διαπροσωπικής βίας. Ειδικά η τρανσφοβία, χαρακτηρίζεται από τη στοχευμένη σωματική και διαπροσωπική βία, τη σεξουαλική βία, ακόμη και τη δολοφονία τρανς ατόμων. Το μίσος και η αποστροφή προς τα αμφιφυλόφιλα άτομα εκδηλώνεται με την άρνηση της ύπαρξης της αμφιφυλοφιλίας, την έκφραση αμφιφυλόφιλων στερεοτύπων και τη φετιχοποίηση των ατόμων.

Ο Weinberg, το 1970, αναφέρθηκε στον όρο «ομοφοβία» αναγνωρίζοντάς την ως μείζον κοινωνικό πρόβλημα. Περιέγραψε μάλιστα το φαινόμενο ως «ασθένεια» που αποτελεί απειλή για την κοινωνία. Αν και ο όρος δημιουργήθηκε τον περασμένο αιώνα, το φαινόμενο προϋπήρχε.

Η Απανθρωποποίηση

Σήμερα, πολλά άτομα της LGBTQI+ κοινότητας ζουν στη σκιά των διακρίσεων, της βίας και του φόβου. Η ομοφοβία, η τρανσφοβία και η αμφιφοβία, αποτελούν χαρακτηριστικά πολλών κοινωνιών, ενώ η απανθρωποποίηση των ατόμων οδηγεί σε πολλές περιπτώσεις σε εγκλήματα μίσους.

Σύμφωνα με διεθνείς έρευνες, σε 70 χώρες οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις είναι παράνομες και τιμωρούνται σε κάποιες περιπτώσεις με θανατική ποινή. Οι «θεραπείες μετατροπής» μέσω των οποίων ασκούνταν ψυχολογική και σωματική βία κυριαρχούσαν εδώ και χρόνια σε παγκόσμιο επίπεδο. Σήμερα πολλά κράτη έχουν απαγορεύσει τις βάναυσες αυτές πρακτικές, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα.

Δολοφονία Mathew Shepard: Ένα σοκαριστικό έγκλημα μίσους που ανέδειξε την ανάγκη επέκτασης της νομοθεσίας

Στις 6 Οκτωβρίου του 1998 ο Mathew Shepard, ομοφυλόφιλος, 21 ετών, φοιτητής στο πανεπιστήμιο του Wyoming των Ηνωμένων Πολιτειών, εξαφανίστηκε από την πόλη Laramie. Δύο νεαροί, ο Aaron Mckinney και ο Russel Henderson, τον χτύπησαν, τον βασάνισαν και τον άφησαν δεμένο σε έναν φράκτη στο Fort Collins του Colorado. Αρχικά υποστήριξαν ότι το κίνητρό τους ήταν η ληστεία. Ο Mathew Shepard βρέθηκε μετά απο 18 ώρες και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο του Fort Collins. Στο νοσοκομείο έφτασε ζωντανός και στις 12 Οκτωβρίου του 1998 υπέκυψε στα τραύματά του. Στο πανεπιστήμιο που φοιτούσε, το θύμα, ήταν ιδιαίτερα κοινωνικό και συμμετείχε σε ομάδες που υποστήριζαν τα δικαιώματά της LGBT κοινότητας.

Η δολοφονία του ανέδειξε την ανάγκη για επέκταση της νομοθεσίας σχετικά με τα εγκλήματα μίσους. Ο Mathew Shepard Act (2009), είχε σκοπό να καλύψει τα κενά της νομοθεσίας και να ορίσει συγκεκριμένες επιθέσεις (οι οποίες έχουν ως κίνητρο τη ταυτότητα των θυμάτων) ως εγκλήματα μίσους. Οι γονείς του Mathew μετά το θάνατο του δημιούργησαν έναν οργανισμό https://www.matthewshepard.org/ ο οποίος έχει ως αποστολή «την αντικατάσταση του μίσους, με την κατανόηση, τη συμπόνια και την αποδοχή, μέσα από διάφορες δράσεις και εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες». Το έγκλημα αυτό επίσης αποτέλεσε θέμα δύο τηλεοπτικών ταινιών: «The Mathew Shepard Story» και «The Laramie Project» (2002).

Η δολοφονία σόκαρε την αμερικανική κοινωνία και αποτέλεσε αφορμή για την αλλαγή του νόμου για τα εγκλήματα μίσους. Οι δράστες κατηγορήθηκαν για φόνο πρώτου βαθμού και καταδικάστηκαν σε δύο φορές ισόβια. Δεν κατηγορήθηκαν ως δράστες εγκλημάτων μίσους καθώς δεν το επέτρεπε τότε η νομοθεσία του Wyoming.

«Είναι κρίσιμο, πέρα από τα μέτρα καταστολής και τις ποινικές κυρώσεις κατά των δραστών εγκλημάτων μίσους, να διερευνηθούν και να τεθούν σε εφαρμογή μέτρα πρόληψης του φαινομένου»

Οι εγκληματολογικές θεωρίες περιλαμβάνουν εξηγήσεις για ένα ευρύ φάσμα εγκληματικών και παραβατικών συμπεριφορών. Τα εγκλήματα μίσους είναι μοναδικά εγκλήματα, δεδομένου ότι το έγκλημα επικεντρώνεται συχνά στο νόημα και την επίδραση που προκαλεί το ίδιο το αδίκημα (Perry, 2002). Οι δράστες των hate crimes γενικά, δεν αποκτούν απτά κέρδη, οικονομικά ή άλλα.

Όσον αφορά τα εγκλήματα προκατάληψης που διαπράττονται εναντίον μελών της ομοφυλοφιλικής κοινότητας, το κύριο κίνητρο συχνά υποδηλώνει αποδοκιμασία του σεξουαλικού προσανατολισμού ενός άλλου ατόμου ενώ ταυτόχρονα ο δράστης θεωρεί ότι η ίδια η σεξουαλικότητά του απειλείται. Μελετητές όπως ο Allport (1954) συμφωνούν ότι οι απλές προκαταλήψεις μπορούν, υπό τις κατάλληλες συνθήκες, να εξελιχθούν σε επιθετικότητα και βία. Αλλά η σεξουαλική προκατάληψη από μόνη της δεν οδηγεί άτομα ή ομάδες στην διάπραξη εγκλημάτων κατά των σεξουαλικών μειονοτήτων.

Σύμφωνα με πολλές εγκληματολογικές θεωρίες η παραβατική συμπεριφορά βασίζεται στους ισχυρούς δεσμούς των δραστών με μια μικρή κοινωνική ομάδα (υπο-ομάδα) ή δίκτυο ομοτίμων ομάδων και στους αδύναμους δεσμούς με το σύνολο της κοινωνίας (Sutherland, 1947, Hirschi, 1969, Akers, 1985). Σε αντίθεση με αυτές τις θεωρίες, οι δράστες των εγκλημάτων μίσους νιώθουν ότι έχουν ισχυρούς δεσμούς με το σύνολο της κοινωνίας.

Στην πραγματικότητα, οι δράστες εγκλημάτων μίσους ισχυρίζονται ότι σέβονται τις κυρίαρχες ιδεολογίες και μιλούν για αυτή την προσκόλληση προκειμένου να εξουδετερώσουν σε συνειδησιακό επίπεδο τις πράξεις τους. Η χρήση ορισμένων «τεχνικών εξουδετέρωσης» (Sykes και Matza, 1957) συμβάλλει στην ελαχιστοποίηση τόσο της ενοχής όσο και της ευθύνης που συνήθως συνδέεται με τέτοιες πράξεις σωματικής βίας. Τέτοιου είδους «τεχνικές εξουδετέρωσης» οι οποίες χρησιμοποιούνται από τους δράστες ως «δικαιολογίες» για την εγκληματική συμπεριφοράς τους είναι:

- η άρνηση της ευθύνης,
- η άρνηση της βλάβης,
- η άρνηση του θύματος,
- η καταδίκη όσων καταδικάζουν το έγκλημα (των κατηγόρων του εγκληματία και της πράξης) και
- η επίκληση σε ανώτερες αξίες.

Οι δράστες βίαιων εγκλημάτων που διαπράττονται κατά των ανθρώπων συχνά αρνούνται την ύπαρξη του θύματος. Η Presser (2003) διαπίστωσε την τεχνική αυτή της εξουδετέρωσης στις συνεντεύξεις 27 βίαιων ανδρών- παραβατών. Αντί να εκφράσουν τη λύπη τους, οι δράστες συνήθως απαξίωναν τα θύματα υποστηρίζοντας ότι άξιζαν ό,τι έπαθαν.

Η μελέτη των παραγόντων και των αιτιών των εγκλημάτων μίσους είναι ένα πεδίο που απασχολεί και θα απασχολεί τους επιστήμονες και τους επίσημους φορείς κοινωνικού ελέγχου. Είναι κρίσιμο πέρα από μέτρα καταστολής και πέρα από τις ποινικές κυρώσεις κατά των δραστών να διερευνηθούν και να τεθούν σε εφαρμογή μέτρα πρόληψης του φαινομένου. Κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν να συμβεί αν δεν αντιληφθούμε σε μεγάλο βαθμό τους παράγοντες γένεσης των εγκλημάτων μίσους.

Χρειαζόμαστε Αλλαγή Παραδείγματος

Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετά βήματα μπροστά. Μένουν όμως να γίνουν πολλά ακόμα. Και τα βήματα αυτά δεν θα πρέπει να εμπλέκουν μόνο το Κράτος.
Από τη μια μεριά, η Ελληνική Πολιτεία οφείλει να παλέψει και να εξαλείψει τις διακρίσεις καθώς αυτές υπονομεύουν την ποιότητα της ίδιας της Δημοκρατίας μας. Οφείλει να καταπολεμήσει τον στιγματισμό. Η αναγνώριση του πολιτικού γάμου των ομόφυλων ζευγαριών και η νομική κατοχύρωσή του, κατοχυρώνει και την ισονομία. Το ίδιο ισχύει και για την τεκνοθεσία. Η αναγνώριση από το Κράτος θα συμβάλλει στην ενσωμάτωση και τη συμπερίληψη. Οικοδομείται έτσι ένα τείχος προστασίας για τα άτομα που βιώνουν στην καθημερινότητά τους διακρίσεις. Θα πρέπει να υπάρξουν οι πόροι για την αντιμετώπιση των εγκλημάτων κατά της LGBTQI+ κοινότητας καθώς και οι ειδικές υποστηρικτικές δομές για την υποβολή καταγγελιών.

Από την άλλη μεριά, τα κοινωνικά στερεότυπα και οι διακρίσεις μπορούν να καταπολεμηθούν μέσα από την αλλαγή των στάσεων και των συμπεριφορών των πολιτών. Μέσω της αλλαγής του δικού μας παραδείγματος.

Χωρίς να αρκεί, η νομοθεσία αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Για τα υπόλοιπα θα πρέπει να συμβάλουμε όλοι με την καθημερινή μας πρακτική.

Μπορούμε!

* Η Έλενα Συρμαλή, είναι εγκληματολόγος, MA Criminologist (απόφοιτη του μεταπτυχιακού προγράμματος «Εγκληματολογία» του Παντείου Πανεπιστημίου). Επίσης έχει αποφοιτήσει από το μεταπτυχιακό της Ψυχιατροδικαστικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και από τα μεταπτυχιακά: «Διεθνείς Σχέσεις, Στρατηγική και Ασφάλεια» του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου και «Διαχειριση Καταστροφών και Κρίσεων» του ΕΚΠΑ.
Είναι επιστημονικός συνεργάτης του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και στέλεχος της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, στο τμήμα Διεθνών Σχέσεων.
Από το 2019 διατελεί μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) (2019- 2022: εποπτεία, παρακολούθηση και το συντονισμός των εξειδικευμένων Δομών του ΚΕΘΙ για την πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας εναντίον των γυναικών).
Είναι μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Εγκληματολογίας και έχει παρακολουθήσει επιτυχώς ειξιδικευμένα προγράμματα κατάρτισης τόσο στην κλινική κοινωνική ψυχολογία όσο και στην ψυχολογία των εξαρτήσεων, ενώ έχει συμμετάσχει και συμμετέχει σε έρευνες με αντικείμενα όπως: ριζοσπαστικοποίηση, διαδικτυακό έγκλημα κ.α. Έχει δημοσιεύσει επιστημονικά άρθρα και πολυάριθμα άρθρα γνώμης σε διαδικτυακά και έντυπα μέσα ενημέρωσης. Μιλάει αγγλικά και γερμανικά.