Έρευνα για τις εκλογικές δημοσκοπήσεις: Πρέπει τελικά να εμπιστευόμαστε τα γκάλοπ και τα exit poll και τι μας επιφυλάσσει το μέλλον;
Στις πρόσφατες Βουλευτικές εκλογές της 31ης Μαΐου, οι ελληνικές εταιρίες δημοσκοπήσεων μπήκαν και πάλι στο στόχαστρο της δημόσιας κριτικής, ενώ υπήρξε από πολλούς ακόμη και ευθεία αμφισβήτηση της αξιοπιστίας τους, καθώς δεν κατάφεραν να προβλέψουν τη διαφορά των 20 και πλέον μονάδων μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και ΣΥΡΙΖΑ αλλά ούτε και τη μη είσοδο του ΜΕΡΑ25 στη Βουλή.
Το ερώτημα που προκύπτει αβίαστα είναι: κατά πόσον πρέπει τελικά να εμπιστευόμαστε τα γκάλοπ και τα exit poll αλλά και τι μας επιφυλάσσει το μέλλον;
Τα «Π» έστειλαν σχετικά ερωτήματα σε 3 μεγάλες εταιρίες δημοσκοπήσεων, μέλη του Συλλόγου Εταιριών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς (ΣΕΔΕΑ) με ιδιαίτερα έμπειρα και καταξιωμένα στελέχη: την MARC (Θωμάς Γεράκης – Σοφία Τσιλιγιάννη), την ΜRΒ (Δημήτρης Μαύρος) και την Metron Analysis (Στράτος Φαναράς), με τα οποία τους ζητούσαμε, μεταξύ άλλων, να τοποθετηθούν και να σχολιάσουν:
- Την αποτυχία εντοπισμού τόσο της διεύρυνσης της διαφοράς μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και ΣΥΡΙΖΑ όσο και της μη εισόδου του ΜΕΡΑ25 στη Βουλή, μέσα από τις δημοσκοπήσεις όσο και τα exit poll που μεταδόθηκαν στα τηλεοπτικά κανάλια.
- Όσα λέγονται και γράφονται για ενδεχόμενο bullying κατά των εταιριών δημοσκοπήσεων από ορισμένα πολιτικά κόμματα.
- Το βαθμό δυσκολίας για ασφαλείς προβλέψεις των exit polls και των δημοσκοπήσεων ενόψει των επαναληπτικών εκλογών.
- Όσα εντυπωσιακά συνέβησαν στην αμφίρροπη εκλογική αναμέτρηση της 9ης Απριλίου του 2000, κατά την οποία η χώρα κοιμήθηκε με πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή και… ξύπνησε με πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη, καθώς η τελική διαφορά μεταξύ ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας ήταν μόλις 73.133 ψήφοι...
- Εάν η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται σήμερα ως εργαλείο από τις εταιρίες δημοσκοπήσεων.
- Ποιο είναι το μέλλον των δημοσκοπήσεων στην Ελλάδα και ποια η τάση διεθνώς.
Από πλευράς της εταιρίας MARC η Γενική Διευθύντρια και γνωστή δημοσιογράφος Σοφία Τσιλιγιάννη μας ενημέρωσε ότι ο ΣΕΔΕΑ αποφάσισε να μην υπάρξουν νέες δημόσιες τοποθετήσεις από πλευράς εταιριών δημοσκοπήσεων, οι οποίες σε κάθε περίπτωση αναμένονται μετά τις εκλογές της 25ης Ιουνίου.
Ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Metron Analysis, Στράτος Φαναράς, μας ευχαρίστησε για τα ερωτήματα αλλά δήλωσε ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί λόγω βεβαρημένου προγράμματος.
Τέλος ο Διευθύνων Σύμβουλος της MRB και πρώην Πρόεδρος του ΣΕΔΕΑ Δημήτρης Μαύρος, αφού καταρχήν μας παρέπεμψε στην ανακοίνωση που εξέδωσε στις 23/5/2023 ο Σύλλογος Εταιριών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς, μας έδωσε τις κατευθυντήριες γραμμές για να κάνουμε τη δική μας αναζήτηση και έρευνα στην προσπάθειά μας να πάρουμε απαντήσεις.
Αλήθεια Πρώτη: «Οι δημοσκοπήσεις δεν δίνουν το αποτέλεσμα των εκλογών»
Είναι πράγματι μύθος ότι οι δημοσκοπήσεις μπορούν να μας δώσουν το αποτέλεσμα των εκλογών. Η αλήθεια είναι ότι όλες οι έρευνες κοινής γνώμης, και ιδιαίτερα οι δημοσκοπήσεις, είναι μόνο ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο, αφού αποτυπώνουν τις τάσεις της κοινωνίας σε συγκεκριμένο χρόνο.
Συνεπώς καμία δημοσκόπηση δεν μπορεί να δώσει το αποτέλεσμα των εκλογών. Οι δημοσκοπήσεις όμως αυτό που κάνουν είναι να εντοπίζουν και καταγράφουν μόνο τη δεδομένη στιγμή, η οποία κάθε φορά είναι διαφορετική, αφού επηρεάζεται από πληθώρα γεγονότων που συμβαίνουν καθημερινά, τόσο κατά την προεκλογική περίοδο όσο και κατά την περίοδο που προηγείται αυτής.
Αλήθεια Δεύτερη: «Οι δημοσκοπήσεις δεν αρέσουν σε όλους και ειδικά σε εκείνους που χάνουν…»
Εδώ και πολλά χρόνια, το εργαλείο των μετρήσεων κοινής γνώμης αμφισβητείται έντονα, ενώ αρκετές φορές έχουν υπάρξει δημόσιες τοποθετήσεις από συγκεκριμένες πολιτικές ομάδες και κόμματα, με στόχο την αποδόμησή του.
Σύμφωνα με τα στελέχη των εταιριών δημοσκοπήσεων, η πραγματικότητα έχει αποδείξει διαχρονικά, όχι μόνο στις παρούσες εκλογές αλλά και τις προηγούμενες, ότι όποιος αρνείται τις δημοσκοπήσεις αυτοπαγιδεύεται στη δική του θεώρηση των πραγμάτων, αρνούμενος ουσιαστικά να δει την πραγματικότητα.
Που οφείλεται τελικά η μεγάλη απόκλιση στο ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ…
Τα ίδια στελέχη επιμένουν πως οι πρόσφατες εκλογές κατέδειξαν για άλλη μια φορά ότι το exit poll αποτύπωσε σωστά την εκλογική συμπεριφορά, ενώ οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν ικανοποιητικά τις τάσεις της κοινωνίας και μάλιστα σε περιόδους αστάθειας, σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, όπου συντελούνται δομικές κοινωνικές αλλαγές.
Η μόνη απόκλιση στο 100% του exit poll από τα τελικά αποτελέσματα των εκλογών αφορούσε στο ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ.
Σχετικά με τις αποκλίσεις των προεκλογικών δημοσκοπήσεων αλλά και του exit poll η πρώτη τους εκτίμηση είναι ότι αυτές οφείλονται:
- Στα πολιτικά γεγονότα των τελευταίων ημερών της προεκλογικής περιόδου.
- Στο ότι μεγάλος αριθμός ψηφοφόρων (19%), όπως αποδείχθηκε και από τα στοιχεία του exit poll, επέλεξε κόμμα την ημέρα των εκλογών.
- Στην υπόθεση ότι οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ, λόγω της εκτεταμένης από το κόμμα τους αμφισβήτησης των δημοσκοπήσεων, δεν συμμετείχαν σε αυτές και για το λόγο αυτό υποαντιπροσωπεύονταν στις έρευνες κοινής γνώμης, όπως και στο exit poll. Έτσι με αυτή την παραδοχή, η στάθμιση των στοιχείων έδινε υψηλότερο ποσοστό στον ΣΥΡΙΖΑ από αυτό που τελικά πήρε στις εκλογές.
Οι δημοσκοπήσεις έχουν πέσει έξω κι αλλού, όπως στην Τουρκία αλλά και τις Ηνωμένες Πολιτείες
Στον πρώτο γύρο των εκλογών στη γειτονική Τουρκία, οι δημοσκοπήσεις έδιναν τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου να προηγείται του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο βασικός λόγος ήταν ότι οι δημοσκοπήσεις στην Τουρκία επικεντρώθηκαν στις 30 εκλογικές περιφέρειες (από τις 85 συνολικά) που περιελάμβαναν κυρίως τα μεγάλα αστικά κέντρα. Κατά συνέπεια ξέφυγε από το ραντάρ των εταιριών η επαρχία της Τουρκίας, που έδωσε τελικά και τη νίκη στον Τούρκο Πρόεδρο.
Επίσης στις ΗΠΑ, όπου οι σφυγμομετρήσεις κοινής γνώμης υπάρχουν πάνω από ένα αιώνα, οι εταιρίες δεν μπόρεσαν να προβλέψουν την επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου του 2016. Ενώ δηλαδή προέβλεψαν σωστά τη λαϊκή ψήφο υπέρ της Χίλαρι Κλίντον, ωστόσο έπεσαν έξω στον αριθμό των εκλεκτορικών ψήφων που έπρεπε να εξασφαλίσει για να εκλεγεί πρόεδρος αντί του Τραμπ.
Υπάρχουν και τα λάθη στη μεθοδολογία…
Εμμέσως πλην σαφώς οι εταιρίες δημοσκοπήσεων δέχονται ότι μπορεί να υπάρξουν και πιθανά λάθη, όπως αρρυθμίες σε φόρμουλες και αλγόριθμους, πολιτικές σταθμίσεις, σενάρια και αναγωγές, υποεκπροσώπηση στις δημογραφικές κατανομές του γενικού πληθυσμού κλπ. Υποστηρίζουν όμως ότι κυρίως οι δημοσκοπήσεις είναι ευάλωτες στις εξελίξεις της τελευταίας στιγμής, ειδικά όταν συμβαίνει μεγάλος αριθμός ψηφοφόρων να επιλέγει κόμμα πολύ αργά ή ακόμη και τη μέρα της κάλπης. Αυτός είναι και ο λόγος που στην Κύπρο απαγορεύεται η δημοσιοποίηση δημοσκοπήσεων μία εβδομάδα πριν από τις εκλογές.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη και το μέλλον…
Η τεχνητή νοημοσύνη έχει αρχίσει να διαδραματίζει το δικό της ρόλο και στις μετρήσεις. Πρόσφατα το Εργαστήριο Τεχνητής Νοημοσύνης και Ανάλυσης Πληροφοριών του Τμήματος Πληροφορικής ΑΠΘ, αξιοποιώντας το νέο πολιτικό καφενείο της εποχής, δηλαδή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δημοσιοποίησε το συμπέρασμα ενός Πολιτικού Βαρόμετρου, το οποίο είναι ουσιαστικά ένα λογισμικό εκτίμησης της πολιτικής κοινής γνώμης, με χρήση ανάλυσης πολιτικών tweets που αναφέρονται σε πολιτικά κόμματα, τα οποία συλλέγονται και αναλύονται καθημερινά. Η ανάλυση γίνεται με μεθόδους Τεχνητής Νοημοσύνης και συγκεκριμένα με συναισθηματική ανάλυση κειμένων.
Σύμφωνα με το συμπέρασμα που έβγαλε, η Νέα Δημοκρατία θα κέρδιζε τον ΣΥΡΙΖΑ με 6 ποσοστιαίες μονάδες, πρόβλεψη που ήταν παρόμοια με των εταιριών δημοσκοπήσεων. Και πάλι όμως δεν κατόρθωσε να προβλέψει ούτε τη μεγάλη διαφορά των 20 μονάδων ούτε και τη μη είσοδο του ΜΕΡΑ25 στη Βουλή.
Ο Γιώργος Καρατζαφέρης… προέβλεψε το αποτέλεσμα!
Ο πολύπειρος Πρόεδρος του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού (ΛΑΟΣ) Γιώργος Καρατζαφέρης, το κόμμα του οποίου δεν συμμετείχε στις πρόσφατες εκλογές, αν και δεν είναι δημοσκόπος κατάφερε πάντως να προβλέψει μια χαρά τα ποσοστά που έλαβαν ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ και τη διαφορά των 20 μονάδων! Και για όσους είναι καχύποπτοι, υπάρχουν σχετικά βίντεο που το επιβεβαιώνουν…
«Αφήστε μας να κάνουμε απερίσπαστοι τη δουλειά μας…»
Οι επαγγελματίες των εταιριών δημοσκοπήσεων – μέλη του ΣΕΔΕΑ, από την πλευρά τους τονίζουν ότι στο εξής θα πρέπει να αφεθεί ο κλάδος των εταιριών δημοσκοπήσεων απερίσπαστος να κάνει τη δουλειά του με την ευσυνειδησία και την ανεξαρτησία που διακρίνει τα μέλη του και με γνώμονα ότι οι δημοσκοπήσεις δεν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών, αλλά η καταγραφή των τάσεων της κοινωνίας στο δρόμο προς τις εκλογές.
