Η Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια Ελπίδα Παναγιωτουνάκου αναλύει τα αίτια της βίας και προτείνει τρόπους αντιμετώπισης 

Τα τελευταία χρόνια ερχόμαστε αντιμέτωποι με τα όλο και αυξανόμενα περιστατικά βίας στη χώρα μας. Δυστυχώς, ενώ οι βίαιες συμπεριφορές αυξάνουν, ο μέσος όρος ηλικίας των ατόμων που εμπλέκονται σε αυτές μειώνεται. 

Οι κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές, η πανδημία, η αύξηση κατανάλωσης ναρκωτικών ουσιών και αλκοόλ, η παρακολούθηση βίαιων προτύπων στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και η γενικότερη κρίση των αξιών εντείνουν το πρόβλημα.

Πιο συγκεκριμένα, η βίαιη συμπεριφορά εμφανίζεται:

• Ως ένας δυσλειτουργικός τρόπος διαχείρισης των συναισθημάτων του άγχους, του φόβου, του θυμού και της ματαίωσης. Ειδικά όταν το άτομο πιστεύει πως βρίσκεται σε αδιέξοδο και δεν μπορεί να βρεθεί λύση στα προβλήματά του, αντιδρά βίαια και επιθετικά.

 

• Ως μέσο χειραγώγησης. Το άτομο τρομοκρατώντας, προσβάλλοντας και εκφοβίζοντας, επιβάλλει τα θέλω και τις απόψεις του, καθώς πιστεύει πως αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να εισακουστεί.

 

• Ως αποτέλεσμα μίμησης προτύπων. Ειδικά στις μέρες μας παρακολουθούμε βίαιες καταστάσεις απενοχοποιημένα, καθώς αυτές σερβίρονται στο διαδίκτυο εύκολα και ως κάτι τελείως φυσιολογικό.

 

• Ως απόρροια της οικονομικής κρίσης, της αποξένωσης των ανθρώπων και του κλονισμού των ανθρωπίνων σχέσεων, με αποτέλεσμα να καθίσταται πιο εύκολο για κάποιον να κατρακυλήσει στην παγίδα της αποκλίνουσας συμπεριφοράς.

 

• Ως μια «μη κανονική» μορφή συμπεριφοράς εξαιτίας δυσλειτουργιών στο εσωτερικό της οικογένειας (π.χ. βίαιες συγκρούσεις μεταξύ των γονέων, κακοποίηση / παραμέληση, απόρριψη του παιδιού κυρίως από τη μητέρα, υπερβολικά αυταρχική ή ανεκτική συμπεριφορά). Φαίνεται πως το οικονομικό ή συναισθηματικό κενό λόγω διαζυγίου ή απώλειας του γονέα, καθώς και η τεταμένη ατμόσφαιρα μεταξύ των μελών της οικογένειας, η οποία εντείνει το αίσθημα της ανασφάλειας, μπορεί να οδηγήσουν στην εκδήλωση βίαιων συμπεριφορών.

 

• Ως αποτέλεσμα της χρήσης ουσιών. Τα άτομα τα οποία πληρούν τα κριτήρια για την εξάρτηση ή κατάχρηση από αλκοόλ ή χρήσης απαγορευμένων ουσιών, γίνονται πιο βίαια και ανάλγητα. Ειδικά ο συνδυασμός χρήσης ουσιών και ύπαρξης ψυχικής διαταραχής προκαλεί περισσότερη βία από κάθε άλλο παράγοντα μόνο του. 

 

• Ως παράγοντας που σχετίζεται με την ύπαρξη ψυχοπαθολογίας. Το άτομο που νοσεί μπορεί να έχει μια ιδιαίτερα ορμητική συμπεριφορά, να είναι ανίκανο να δεχτεί οποιαδήποτε ματαίωση ή αναβολή των επιθυμιών του και να βιώνει διαρκή διάθεση για δράση. Έτσι, η φαντασίωσή του γίνεται αμέσως πράξη μέσα από διάφορες  αντικοινωνικές συμπεριφορές.Ιδιαιτέρα σε ασθενείς με οριακή, ψυχοπαθητική, και ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας, έχει παρατηρηθείδυσκολία ελέγχου της επιθετικότητας.

 

• Ως συμπεριφορά που εμφανίζεται σε άτομα που εκδηλώνουν καταθλιπτικές τάσεις, συνδεόμενες με εσωτερικές εντάσεις και συγκρούσεις, συσσωρευμένο άγχος, αλλά και ελλειμματικό συναίσθημα που σχετίζεται με τον τρόπο ανατροφής τους.

 

• Ως εκδήλωση συμπεριφοράς σε άτομα με πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση, τα οποία έχουν παραμορφωμένη αντίληψη για τον εαυτό τους,παρουσιάζουν ελλείψεις στην ανάπτυξη βασικών λεκτικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων και που αρνούνται να καλλιεργήσουν θετικές κοινωνικές συμπεριφορές.

 

Η επιθετικότητα και η βίαιη συμπεριφορά αποτελούν το σύμπτωμα πίσω από το οποίο κρύβονται τις περισσότερες φορές η δυσκολία του ατόμου να διαχειριστεί το στρες, το θυμό, τη μοναξιά και την απόρριψη.  

 

 

 

• Ενημέρωση και ενδυνάμωση του ατόμου από την παιδική κιόλας ηλικία.

 

• Προώθηση ενός θετικού κλίματος τόσο στο πλαίσιο του σχολείου, όσο και της οικογένειας, ώστε το νεαρό άτομο να αισθάνεται αποδοχή και ασφάλεια.

 

• Χρήση επαίνου και αποφυγή υπερβολικών επικρίσεων.

 

• Προβολή υγειών προτύπων και καλλιέργεια ηθικών αξιών και ιδανικών, με ταυτόχρονο περιορισμό και έλεγχο της παρακολούθησης σκηνών βίας, όπως αυτές προβάλλονται μέσα από τα ΜΜΕ, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια.

 

• Ενίσχυση δημιουργίας κοινωνικών σχέσεων και ενθάρρυνση για επικοινωνία και έκφραση των συναισθημάτων.

 

• Εφαρμογή προγραμμάτων για διαχείριση άγχους και θυμού σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο.

 

• Ευαισθητοποίηση σε θέματα εκφοβισμού, εκμετάλλευσης και πρόληψης της βίαιης συμπεριφοράς μέσω προγραμμάτων σε γονείς και παιδιά στα πλαίσια του σχολείου και της κοινότητας.

 

Η ανθρώπινη συμπεριφορά συνήθως είναι πολύ περίπλοκη, τόσο σ' ότι αφορά την αιτιολογία και την ερμηνεία της, όσο και σ' ότι αφορά την αντιμετώπισή της. Δεν υπάρχουν όμως άλυτα προβλήματα. Πάντα υπάρχουν λύσεις! Αρκεί να μη διστάζει κανείς να απευθυνθεί στους ειδικούς, όταν η περίσταση το απαιτεί…